Fraude, medicatiediefstal en grensoverschrijdend gedrag laten zien dat de grootste risico’s binnen de zorg niet altijd van buitenaf komen. Dat heb je in onze vorige blogs kunnen lezen. Maar wat als de dreiging wél van buitenaf komt? Of erger nog, van een onzichtbare aanvaller? Cybercriminaliteit in de zorg is een probleem dat steeds vaker voorkomt, met grote gevolgen voor patiënten en organisaties.
Van phishing-aanvallen op zorgmedewerkers tot identiteitsfraude en ransomware: de zorgsector is een gewilde prooi voor cybercriminelen. De vraag is niet óf een zorginstelling doelwit wordt, maar wannéér. Wat maakt de zorg zo kwetsbaar en, belangrijker nog, hoe kun je je hiertegen wapenen?
Waarom zorgmedewerkers kwetsbaar zijn voor phishing en CEO-fraude
De zorgsector draait om mensen. Zorgverleners hebben hun aandacht bij patiënten, niet bij digitale dreigingen. Dat maakt ze een makkelijk doelwit voor cybercriminelen die via phishing of CEO-fraude toegang proberen te krijgen tot gevoelige gegevens.
Bij phishing wordt een medewerker verleid om op een frauduleuze link te klikken, bijvoorbeeld via een e-mail die lijkt te komen van de IT-afdeling of een zorgverzekeraar. Eén verkeerde klik en een hacker kan toegang krijgen tot patiëntendossiers, financiële gegevens of zelfs volledige IT-systemen.
Bij CEO-fraude doen criminelen zich voor als een leidinggevende en sturen ze een spoedverzoek: “Kun je deze factuur even snel betalen?” Onder hoge werk- en tijdsdruk worden dit soort verzoeken vaak niet gecontroleerd, met grote financiële schade tot gevolg.
"We zien dat zorgmedewerkers minder alert zijn op cyberdreigingen dan bijvoorbeeld in de financiële sector," zegt een IT-beveiligingsexpert uit de zorg. "En daar maken criminelen misbruik van."
Identiteitsfraude: hoe makkelijk criminelen toegang krijgen tot patiëntgegevens
Een andere veelvoorkomende tactiek is identiteitsfraude. Criminelen stelen of vervalsen identiteitsgegevens en melden zich onder valse namen aan bij zorginstellingen. Soms gaat het om nep-sollicitanten die onder een gestolen identiteit in dienst treden, soms om hackers die via phishing inloggegevens verkrijgen.
Eenmaal binnen kunnen ze patiëntendossiers inzien, verzekeringsfraude plegen of medische gegevens doorverkopen op de zwarte markt. In sommige gevallen worden deze gegevens gebruikt voor criminele praktijken, zoals het aanvragen van medicijnen op naam van patiënten.
De gevolgen kunnen desastreus zijn. "Er zijn gevallen bekend waarin patiënten verkeerde medicatie kregen doordat hun dossier was gemanipuleerd," vertelt een IT-specialist. "Cybercriminaliteit in de zorg is dan ook echt geen abstract gevaar, maar een directe bedreiging voor de patiëntveiligheid."
De impact van een cyberaanval op een zorginstelling
Een geslaagde cyberaanval kan een zorginstelling volledig platleggen. Denk aan ziekenhuizen waar operaties moeten worden uitgesteld omdat digitale patiëntendossiers onbereikbaar zijn, of zorginstellingen die losgeld moeten betalen om weer toegang te krijgen tot hun systemen.
In 2023 werden meerdere Nederlandse zorginstellingen getroffen door ransomware-aanvallen. IT-systemen werden gegijzeld en er werd losgeld geëist om de gegevens terug te krijgen. Sommige instellingen waren dagenlang offline, met grote gevolgen voor patiënten en medewerkers.
"We zijn gewend om na te denken over fysieke veiligheid in de zorg, maar digitale veiligheid is minstens net zo belangrijk," zegt een cybersecurity-expert. "Het gaat hier niet alleen om geld of reputatie, maar ook om de continuïteit van de zorg."
Praktische stappen om cybersecurity te verbeteren
Cyberdreigingen zijn een reëel gevaar, maar met de juiste maatregelen kunnen zorginstellingen de risico’s aanzienlijk verkleinen. Een aantal concrete stappen:
Bewustwording en training
Zorgmedewerkers zijn vaak de zwakste schakel. Regelmatige cybersecuritytrainingen helpen hen om phishing, CEO-fraude en verdachte e-mails te herkennen.Sterke authenticatie
Voorkom dat een gestolen wachtwoord voldoende is om in te loggen. Twee-factor-authenticatie (2FA) zorgt voor een extra beveiligingslaag.Strenge toegangscontrole
Beperk de toegang tot gevoelige patiëntgegevens. Niet iedereen binnen een zorginstelling hoeft overal bij te kunnen.Regelmatige security-audits
Laat periodiek onderzoeken hoe veilig de systemen zijn en waar de zwakke plekken zitten.Back-ups en incident response plannenZorg voor up-to-date back-ups en een draaiboek voor cyberincidenten. Dit verkleint de impact van een aanval en versnelt het herstel.
Ben je naar aanleiding van dit artikel benieuwd welke diensten wij nog meer aanbieden? Je leest het hier.